Książka, którą kocham

"Noce i dnie", Maria Dąbrowska, Wydawnictwo Czytelnik. Mam wydanie jedenaste, z 1955 roku, pożółkłe strony w twardej oprawie pokrytej nieco zszarzałym, granatowym płótnem.

Książka, którą kocham. Kocham też film i melodię, mogliby mi ją zagrać na pogrzebie. Uwielbiam absolutnie wszystko, co jest związane z tą powieścią i mój zachwyt rozprzestrzenia się również na reżysera, aktorów, kompozytora, poetkę i śpiewającą artystkę. Wracałam do  niej tysiąc razy i śmiało mogę powiedzieć, że jest to książka mojego życia. A kiedy coś się kocha, trudno jest oddać, za co. Pachną w niej bzy i rżą konie, o płoty opierają się słoneczniki, snują się przenikliwie zimne mgły, zmęczone ludzkie stopy zapadają głęboko w nieschnące błoto. Z okien białych dworów słychać muzykę i śmiechy, celebruje się uroczyste obiady, kwitnie przedsiębiorczość i handel. Ludzie rodzą się, umierają, ciężko pracują i martwią, chorują, zdrowieją, rozpaczają, wstydzą, rozpoczynają nowe przedsięwzięcia, stawiają czoła problemom, cieszymy się ich sukcesami i płaczemy na pogrzebach. Jest też głupota, ciemnota, brud, bieda, bezradność, chciwość, małość, zacofanie, egoizm i bezwzględność. Wspaniale, z rozmachem i detalami odmalowana epoka, wielopłaszczyznowo, misternie uchwycone sedno stosunków międzyludzkich.

O czym jest dokładnie? Wszyscy wiedzą, przecież to lektura szkolna. Niestety mam wrażanie, że jeżeli jakaś pozycja staje się obowiązkowa, od razu traci sporo uroku, bo w czytaniu nie może być nigdy cienia opresji. Ale „Nocom i dniom” w żaden sposób nie da się niczego odebrać, to mają do siebie arcydzieła.

Miłość. Jak wiele ukazanych aspektów tego najwspanialszego uczucia. Nadzieje, marzenia, zawiedzione ambicje, takt, niespełnienie, zdrada, dyskrecja, oddanie, blaski i cienie codzienności, umiłowanie rzeczy prostych i wieczne ich komplikowanie. Pozornie sielskie życie na końcu przerwane wybuchem wojny. Patriotyzm. Szlachetność. Klasa.

I przede wszystkim postacie. Niezwykła paleta charakterów. Minęło prawie sto lat, ale każdy z nas odnajdzie tam siebie. Ludzie aż tak bardzo się nie zmieniają. Barbara Niechcic. Gdyba żyła w naszych czasach, zrobiłaby kilka kroków naprzód, pozbyłaby się neurozy, nauczyła doceniać, nie pozostawała tak usidlona i nieszczęśliwa. My już nie musimy takie być, chociaż nadal wymaga to determinacji i wielu starań.

Można zatęsknić za tamtym światem. Gościnnością, manierami, klimatem, elegancją, czułością, poświęceniem, uczciwością, prawością, estetyką, odwagą. Do naszych czasów implementować elementy tamtych. I na szczęście w każdej chwili wrócić do tej powieści po raz 1001, z taką samą fascynacją jak na początku.